6.19 Is een duurzame economie haalbaar? Kunnen we overheidsinterventie indammen? Zijn kapitalisme, consumisme en technologische ontwikkeling duivels? Waarom zou ik belasting betalen?
Jezus zei dat we God en rijkdom niet tegelijkertijd kunnen dienen (Mat 6,24). De economie mag nooit een ‘survival of the fittest’ worden ten koste van zwakke, kleine en arme mensen. Overheidsingrijpen is noodzakelijk voor een economie die het welzijn van allen in de samenleving dient. Een duurzame economie zet zich voor het grootste gemeenschappelijke welzijn van allen in door zo min mogelijk aardse bronnen te verbruiken en zo min mogelijk schade aan het milieu aan te richten.
Jezus zei dat we belasting die we verschuldigd zijn aan de staat of het staatshoofd moeten betalen (Mar 12,17). Met enige regulering door de overheid kan kapitalisme heel behoorlijk werken. Grenzeloos consumeren als gevolg van een economisch systeem waarin alles om groei draait is verkeerd omdat er ook met andere zaken rekening gehouden moet worden. Zo lang technologie de mens dient en niet omgekeerd, kan die veel bijdragen aan ons welzijn.
Welke verplichtingen hebben de burgers tegenover de burgerlijke overheid?
Zij die aan het gezag onderworpen zijn, moeten hun overheden beschouwen als vertegenwoordigers van God, door hun loyale medewerking aan te bieden voor het goed functioneren van het publieke en sociale leven. Dat brengt met zich mee: liefde voor en dienst aan het vaderland, het recht en de plicht om te stemmen, het betalen van belastingen, de verdediging van het land en het recht op constructieve kritiek [CCKK 464].
Wat gaat in tegen de sociale leer van de Kerk?
Tegengesteld aan de sociale leer van de Kerk zijn die economische en sociale systemen die de fundamentele rechten van de personen opofferen, of die van de winst de exclusieve norm maken en het uiteindelijke doel. Daarom wijst de Kerk de ideologieën af die in de moderne tijd met het “communisme” verbonden zijn, of met atheïstische en totalitaire vormen van het “socialisme”. Bovendien wijst zij in de praktijk van het kapitalisme het individualisme af, evenals de absolute voorrang van de wet van de markt op de menselijke arbeid [CCKK 512].
De wereldwijde markt heeft ervoor gezorgd dat vooral rijke landen gebieden opzoeken waar zij tegen lage kosten kunnen produceren en zo veel producten tegen lagere prijzen kunnen aanbieden... Deze processen hebben geleid tot een achteruitgang van de sociale zekerheidsvoorzieningen… waardoor de rechten van werknemers, de grondrechten van de mens en de solidariteit ernstig in gevaar gebracht worden… Het eerste kapitaal dat beschermd en geëerbiedigd moet worden is de mens, de hele menselijke persoon: ‘De mens is oorsprong, middelpunt en doel van het hele economische en maatschappelijke leven’ [Paus Benedictus XVI, Caritas in Veritate, 25].
